(foto’s Belga)
Een onderzoekscommissie van het Vlaams parlement is, parallel met deze van het federaal parlement, tot 101 aanbevelingen gekomen, om de slachtoffers van seksueel misbruik binnen de Kerk steun te bieden. Het liep bepaald storm om hier aan de Goede Kant van de geschiedenis te mogen staan, een maand voor de verkiezingen. Alle registers van de verontwaardiging mogen dan opengetrokken worden, in de hoop op publiek applaus.
Stofwolkjes
Rik Devillé, de vaste vloeker in de Kerk (Belga)
Honderd en één. Een symbolisch getal dat wel eens gebruikt wordt om aan te duiden dat het er meer dan genoeg zijn. Als België een scheet laat, dan moet Vlaanderen dat ook doen. Samen met de 137 federale aanbevelingen komen we dan uit op, even tellen, 238 paragrafen, verpakt in mooie, ronkende volzinnen, een mengsel van actiepunten, goede voornemens, tamelijk gratuite empathieverklaringen, en uiteraard een beetje anti-paapse retoriek, dat hoort zo in deze context. En passant wordt er een loopje genomen met de grondwet, door de verjaring retroactief te willen afschaffen, een kniesoor die daarop let.
Helaas krijgen we de indruk dat het gedonder van Devillé dezelfde symptomen begint te vertonen als dat van andere beroepsquerulanten: het is een doel op zich geworden.
De kerk heeft in deze altijd op de rem gestaan, gerelativeerd, verdonkeremaand. Dat zit ook in haar katholieke genen. Waarbij de levensgrote schaduw blijft hangen van de Brugse bisschop Roger Vangheluwe -die het had over een ‘relatietje’ met een minderjarige -, maar ook deze van kardinaal Danneels, die slachtoffers aanraadde te zwijgen, onder het motto ‘En als we nu eens vergiffenis schonken?’ Het gedonder waarmee de grote prelaat uit Kanegem van zijn voetstuk viel, laat nog altijd stofwolkjes neerdwarrelen rondom de schoot van onze moeder de Heilig Kerk.
De absolute ster in deze fall-out is priester Rik Devillé, de man die aan de basis lag van de ondertussen legendarische VRT-reeks Godvergeten. Zijn verdiensten zijn onmiskenbaar, als euh… klokkenluider. Helaas krijgen we de indruk dat het gedonder van Devillé dezelfde symptomen begint te vertonen als dat van andere beroepsquerulanten: het is een doel op zich geworden. Komt er iets in het nieuws over stoute pastoors, over al te bochtige bisschoppen, Rik is daar. Een voltijdse bezigheid moet dat ondertussen zijn, het kerkbashen, liefst voor de camera’s. IJdelheid der ijdelheden, en alles is ijdelheid. Prediker 1.2.
Excuses
Hannelore Goeman: moment de gloire als commissievoorzitster (Belga)
Dat geldt uiteraard nog meer voor Hannelore Goeman (Vooruit) -een politica waarvan het chagrijn en de hypocrisie zo op het gezicht af te lezen staat- die als commissievoorzitster haar moment de gloire beleeft. Niets werkt beter dan politiek met een saus van sentimentele moraal. De Dutroux-commissie van 1996 en voorzitter-volksheld Marc Verwilghen zijn daarvan het absolute model. Morele verontwaardiging moet finaal vooral stemmen opleveren, daarvoor dienen die Commissies. De grote empathie-show is zowat het laatste offensief tegen extreemrechts.
Iedereen is bijgevolg geraakt, gedegouteerd, en eist excuses. Die dan ook wel zullen aanvaard worden. Ego te absolvo, in nomine patris…, de formule waarmee de priester vanachter het gordijn de absolutie gaf, het werkte echt. Opgelucht gingen we dan buiten, bevrijd, ook al hadden we maar wat snoep uit de pot gepikt zonder te vragen, een dagelijkse zonde die in niets vergelijkbaar is met het bepotelen van misdienaars.
Morele verontwaardiging moet finaal vooral stemmen opleveren, daarvoor dienen die Commissies. De grote empathie-show is zowat het laatste offensief tegen extreemrechts.
Een van de aanbevelingen draait net rond de noodzaak van verontschuldigingen vanwege de daders of de verantwoordelijken. ‘Een nieuw moment van publieke excuses aan de slachtoffers is gepast, samen met de kerk, scholen, zorgvoorzieningen en andere organisaties waar seksueel geweld heeft plaatsgevonden”, aldus commissielid Katrien Schryvers (CD&V). ‘Het leed moet ook een permanente plek krijgen. We vragen om monumenten op te richten op de plaatsen waar misbruik plaatsvond.’
Ola, dat is niet min. Grote verontschuldigingsgebaren gevraagd, maar ook nieuwe monumenten zijn nodig, naast het neerhalen van standbeelden van lieden die niet helemaal kosjer bleken. Even de geschiedenis herschrijven. Dat ruikt nogal naar BlackLivesMatter-toestanden en de dekoloniseringsrituelen met bijbehorende beeldenstorm. De hamvraag is weerom wie daar beter van wordt: de slachtoffers of de lintjesknippers.
Gutmenschen
Bisschop Johan Bonny: ‘Ik ben eigenlijk geen priester geworden om dit nog te moeten opkuisen, maar we doen het’
Het punt is eigenlijk dat excuses niets waard zijn, als ze niet voortkomen uit oprecht spijt, eventueel zelfs wroeging en berouw, twee woorden die ik al een hele tijd niet meer ben tegengekomen. Het gevoel van iemand leed berokkend te hebben, en dat misschien niet meer kunnen herstellen, het besef dat men die last voor het leven meetorst, is oneindig fundamenteler dan het makkelijke sorry-gebaar. Elke advocaat raadt zijn cliënt aan om de berouwvolle zondaar te spelen+, dat kan een hoop schelen in de strafmaat.
Het is een kermis voor media en politiek, middelmatig theater waarbij schandpaaldiscours en zelfverheerlijking in één bedrijf door elkaar schallen.
Maar berouw kan dus niet afgedwongen worden, hoogstens geveinsd. Het gemak waarmee die politieke commissies omgaan met het begrip ‘excuses’, verraadt in feite het demagogisch opzet van heel deze Godvergeten-toestand. Het is een kermis voor media en politiek, middelmatig theater waarbij schandpaaldiscours en zelfverheerlijking in één bedrijf door elkaar schallen. Zoals de MeToo-beweging is afgegleden tot een eindeloze klaagzang van mediageile actrices, wordt de politieke afhandeling van het Godvergeten-verhaal een genante parade van Gutmenschen.
De donderpreken van Rik Devillé, het zalvend geslijm van Bisschop Bonny, het hysterisch gekakel van de politica’s, de ontdoopsessies van BV’s,… het ruikt allemaal weer veel te veel naar het theater dat te voorzien en te verwachten was. Authentieke emoties ontwaart men hier weinig. Mogelijks -ik wil niet in hun plaats spreken-, wordt dit zo langzamerhand een nieuw misbruik ten aanzien van wie het ooit al eens onderging.
Als oprechte spijt en inzicht vanwege de daders belangrijker is dan holle excuses, dan is er bij de slachtoffers misschien ook wel de behoefte om iets af te sluiten, zijn leven verder te zetten. Men kan zich niet blijven wentelen in trauma’s en zelfmedelijden. Het zoeken naar de waarheid is dan geen zaak van politieke commissies, zelfs niet van het gerecht, maar van historische research en de betere onderzoeksjournalistiek. Dat de Kerk als instituut nauwelijks nog een rol van betekenis speelt in het leven van de meeste Vlamingen, kan de sereniteit alleen maar ten goede komen.
Vindt u deze column interessant, leerrijk, controversieel, of hebt u tenminste eens goed kunnen lachen? Dan is een donatie, hoe bescheiden ook, misschien een goed idee.